امروز: ۱۲ آبان ۱۴۰۳

لوی جرگه یکی از اولین تشکل های بشری

لوی جرگه هر چند هنوز وجود دارد ولی آرام آرام به تاریخ می پیوندد ، نگاه مرتضی سراجی به روند لوی جرگهمرتضی-سراجی..

یاران سبز :مجلس گردهمایی بزرگ سران قبایل در بعضی از کشورها را لوی جرگه می گویند ، به چنین گردهمایهایی جرگه ملی و یا جرگه بزرگ نیز می گویند و در موارد بحرانی انتخاب اینگونه لوی جرگه هایی می تواند هم انتخاباتی و هم انتصاباتی باشد . مثال در افغانستان لوی جرگه بزرگترین مجمع بزرگان و شخصیتهای قومی و اجتماعی آن کشور است و بیشتر اوقات تشکیل چنین لوی جرگه هایی از طریق پادشاه و یا ریس جمهور وقت کلید خورده است ؛ سر نوشت کشور داری به شیوه امروزین افغانستان اولین بار بوسیله چنین لوی جرگه ای رقم خورده است ، پس از مرگ نادر شاه افشار در آن زمان نشستی بین چهار قبیله بزرگ و مهم آن روزگاران افغانستان شکل گرفت که پیامد و یا نتیجه آن انتخاب احمد شاه ابدالی از قوم سدوزایی به پادشاهی بود . این اولین گام موفقیت امیز در پروسه دکترین لوی جرگه در کشور همسایه ما افغانستان بود ، بنابراین نتیجه می گیریم که لوی جرگه در معانی کاربردی سیاسی و اجتماعی می تواند به تعبیری دیگر ، گردهمایی و نشست عمومی ریش سفیدان و بزرگان و متنفذان قبایل و محلی و ملی باشد و هر کدام بنا به ضرورت مختص زمان و مکان خاص خود متغیر است . در حقیقت هر نشستی که در راستای حل و فصل امور فی مابین مردم محلی ، قومیت و ملی در سر زمین افغانستان برای را حل و رفع مشکلات فی مابین مردم بر گزار می شود آن را لوی جرگه می گویند ، با پسوندی از سه واژگانی که در بالا ذکری از آن شد ، و اما انچه که لوی جرگه از دیگر نشستها جدا می سازد محتوا و شیوه کار و منظور آن است. درحقیقت محتوا جرگه مردمی است و برای سنجش افکار عمومی همپرسی و یا رفراندم مد نظر است ؛ بنابراین می توان چنین مدعی شد که لوی جرگه خود یک نو شیوه ی راه حل یابی همگانی برای تن دادن به همپرسی در موارد سیاسی و اجتماعی در زمان و مکان خاص است و شیوه کار آن بوسیله یک رئیس سنی ، با مقبولیت همگانی و با داشتن شاخصه های لازم و دستور العمل از قبل تعیین شده ، با دستور کار در مورد یک موضوعیت خاص شروع به کار کرده و در نتیجه با آرای حداکثری پس از بحث و جدلهای فراوان ، پس از حصول به نتیجه جلسه به پایان می رسد. سپس بدان موضوعیت به عنوان یک منشور محلی ، قومی و ملی همه شرکت کنندگان و تابعین انان گردن می نهند ؛بنابراین باید گفت که لوی جرگه تابع مکان و زمان و اعضای معین خاص نیست و ما می اموزیم که پیش نیاز این مقوله رخدادهای سیاسی اجتماعی است و سپس پس از پایان هر موضوعیت خود به خود لوی جرگه از حیطه اعتبار ساقط است و منحل اعلام میشود ؛ اعضای لوی جرگه اغلب در بین کهن سالان و بزرگان اقوام و شخصیتهای با تجربه و با نفوذ انتخاب و یا منتصب می شوند . بنابراین ، بنا به هر دلیل اعضای لوی جرگه دایما در حال تغیر است و ثبات عضویتی مشروط مرسوم نیست و بودن آن نیز بلامانع است .لوی جرگه را می توان یکی از کهن تراین و قدیمی ترین تشکیلات سنتی بشری در مباحث سیاسی اجتماعی دانست و ریشه و تبار شناسی آن را در فرهنگ و سنن لوی جرگه به قوم ، محل ، ملت و فرهنگ خاصی تعلق نداشته و ندارد. یکی از دستاوردهای بشری در قرون گذشته است که در بعضی از جوامع سیر تکاملی آن را می توان بخوبی رد یابی کرد و استفاده امروزین آن اغلب در کشورها و جوامع غیر توسعه یافته است و کم کم در حال رنگ باختن است. لوی جرگه بیشتر برای رفع مباحث مورد اختلافی در چنین جوامعی که ذکری از آن شد ، پی گرفته می شود آنهم به وسیله پادشاه ، و یا ریس جمهور ، و یا والی ، و یا اقوام ، و یا محله که از قبل تعیین تکلیف شده است ؛ بنابراین آموختیم که لوی جرگه مورد کاربردش در سه سیکل متفاوت در یک جامعه و یا کشور با سه رویکرد معین بنا به موقعیت ساختار زیست محیطی آنان بستگی داشته و دارد . یک لوی جرگه محلی ، دو لوی جرگه قومی ، سه لوی جرگه ملی که باز هم هر کدامشان باز تعریف خاص خودشان را داشته و دارا می باشند .برای آشنایی هر چه بیشتر کاربرد لوی جرگه بهتر آن است که با ساختار قانونمند دولتهای افغانستان و پاکستان در دو سی صده اخیر بیشتر آشنا شویم  ؛ بهتر آنست که نظام لوی جرگه ای را از نگاه پروسه ای و تاریخی مورد تفقد و بازخوانی مجدد قرار بدهیم تا با دکترین سیاسی اجتماعی لوی جرگه از بدو پیدایش تا سیر تکامل تا کنون بیش از بیش آشنا بشویم ، هر چند سیر تاریخی ، سیاسی و اجتماعی یکی از اولین تشکیلات جوامع بشری در راستای چگونه زیستن خرد جمعی ، جز در بعضی از جوامع که ذکری از آن شد ، کم کم در حال کم رنگ شدن و فروپاشی است .

و اما تا اینجای کار تا رویکردی دوباره بابت آشنایی با تشکلی دیگر ، شما را به خداوند بزرگ میسپارم.

پست های مرتبط

۰ نظر

  1. جاسم شجاع

    درجواب همشهری گناوه ای عرض کنم . بنده بعد از درج گفته اتان ، دانشنامه آزاد و یا همان ویکی پدیا را در مورد لویی جرگه مطالعه نمودم . شاید مطالبی را نگارنده از این مطلب و یا مطالب مشابه استناد کرده باشد ولی نوع نگارش و اظهارنظرهای این مقاله موید این واقعیت است که در مقام تعبیر و تفسیر نوع کنش های اجتماعی جامعه افغانستان برآمده نه درج حرف به حرف و عین جملات دانشنامه آزاد. خواهش من این است ،کمی نمک انصاف را چاشنی اظهار نظرهایتان بکنید. با تشکر

    پاسخ

پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *