یاران سبز: هر از چند گاهی در سیاست شاهد ائتلافهایی هستیم که در ابتدا خوب ولی در ادامه مشکلاتشان نمایان می شود. مرتضی سراجی عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی نگاهی به این ائتلافها و شرایط آنها انداخته است.

کنش های حزبی همپای با مشروطه خواهی در ایران کلید خورد تا در مسیر تکاملی خود با فراز و نشیب هایی همراه شود. از احزاب درون مشروطیت و حزب های خود ساخته دوران پهلوی گرفته تا فعالیت های حزبی و جناحی پس از انقلاب که هرکدام شرایط خاص خود را داشته اند . تا اینکه پس از اقبال عمومی مردم در سال ۱۳۷۶که سیدمحمد خاتمی ریاست جمهوری اسلامی ایران را به دست گرفت ، شرایط تازه ای برای فعالیت گروه ها و جناح ها و احزاب سیاسی شکل گرفت و در نهایت منجر به دو طیف بزرگ اصول گرایی و اصلاح طلبی در سطح کشور گردید . این طیف که هر کدام زیرمجموعه و انشعابات خاص خود را داشتند ، در سطح کلان به دو جناح سیاسی اصولگرا و اصلاح طلب در جامعه نمود پیدا کرد. گرایشهای مختلف در این دو طیف باعث گردید هر جناح در درون خود به دنبال ائتلاف باشد؛  هر چند این ائتلاف به ویژه در هنگام پیروزی شکننده بوده اند و در شرایطی بحرانی، گرایش های مختلف جناحی توانسته اند دور هم جمع شده و با در نظر گرفتن منافع کلی شاهد در آغوش گرفتن موفقیت ها و پیروزی های مقطعی شوند و با رفع خطر مجددا دچار انشقاق و اختلاف گردند. این حقیر حدود ده سال پیش مطلبی پیرامون ائتلاف جناح ها به ویژه اصلاح طلبان در یکی از نشریات استانی نوشتم و در آنجا به شرایط و زمان ائتلاف اشاره ای نمودم . این مطلب تحت عنوان ائتلاف قبل و بعد از انتخابات به رشته تحریر درآمد . شرایط زمانی و موقعیت سیاسی پیش از انتخابات و بعد از آن سازوکارهای خاص مقطعی خود را دارد و در آن مقاله به این موارد اشاره شده بود و در همان زمان مورد هجمه و نقد دوستان قرار گرفتم . حال باز برای تنویر افکار عمومی دوست دارم که به پاس شناخت از کارکرد حزبی مواردی را در باب ائتلاف های موجود، معایب و محاسن آنها به رشته تحریر درآورم.باشد به جای بدوبیراه گفتن،شاهد نقد و بررسی  منصفانه باشیم . در این یک قرن و نیم کارکرد حزبی بنا به عدم توسعه یافتگی ، متاسفانه تاکنون ما شاهد احزاب قوی با راهکارهای مشخص حزبی نبوده و نیستیم.

در بهار پس از انقلاب بنا به خصیصه رفتارها و واکنش های انقلابی گری ما عملا در طول سالهای ۵۷تا۶۰ بنا به دلایلی که از خصایص هر انقلابی است ما شاهد تقابل  رفتارهای حزبی با همدیگر بودیم  و آنچه که خود از قبل داشتیم بنا به تقابل چندساله نابودش کردیم . سپس  این جنگ بود که علی رغم وحدت و همبستگی ملی جهت دفاع از کیان مملکت عملا باعث  عقب افتادگی ما درکنش ها و رفتارهای جامعه مدنی شد.از سال ۷۶تا۸۴ که بنا به مقتضیات زمانه راهی جز پیگیری رفتارهای حزبی نداشتیم  با تحول شگرف نهادهای حزبی و جامعه مدنی (سمن ها) را با حرکتی وصف ناپذیر در دو دولت محمد خاتمی به گونه ای شگرف پی گرفتیم. پس از روی کارآمدن دولت احمدی نژاد آنچه برما و این مملکت گذشت در طول ۸سال جنگ که نه بلکه در طول تاریخ پرفراز و نشیب این مملکت رخ نداده اند  . احزاب و نهادهای مدنی همگی تعطیل شدند و زندان ها از نیروهای سیاسی و خدوم پرگردیدند و آن شد که حال ، خود خوب می بینید.

ما در طول این سال ها از۷۶ تاکنون به دنبال گذشته پرفراز و نشیب رفتارها و کنشهای حزبی، تاکنون نتوانسته ایم یک یا چند حزب قدر با سازکارهای مدنی و به روز در این مملکت ایجاد کنیم . نظام ما که پارلمانتاریسم نیست که نیازمند ائتلاف های حزبی قبل از انتخابات باشد. علل عقیم ماندن این پروسه جامعه مدنی چیست؟آیا قبول ندارید که احزاب ما قبل از باروری ،  تن به همزیستی ناصواب می دهند .  برای این که این سیکل راه های بخردانه خود را طی  کند ، چه باید کرد. وقتی سیر قانونی مجوز یک حزب گرفته می شود، مجموعه نیروهای اولیه حزب که همانا هیات موسس می باشد بر مبانی قانون ، اساسنامه و مرامنامه حزبی را با آراء اولیه به رای بین خود گذاشته ،  پس از تصویب ،  یک نسخه از آن به پیوست تقاضای خود به وزارت کشور و متولیان قانونی می دهند  و پس از اخذ پروانه فعالیت  ،کار سیاسی خود را شروع میکند . در این مسیر عالی ترین رکن حزبی کنگره می باشد. در کنگره رئوس برنامه ها و روسای حزبی بنا به صلاح دید هیات موسسین به رای نشسته تا دبیر کل و کلیه سمت های حزبی را بنا به سنخیت اعضای حزب بین خودشان با رای با مسئولیت پذیری مشروط می پذیرند. از ابتدا تا انتهای  روند شکل گیری حزب ،  در اساسنامه و مرامنامه حزبی رویکرد اموال و اعتقادات حزبی آن تدوین شده با مسئولیت کلیه اعضاء استارت زده می شود . حال اینکه وظایف، رفتارها ، کنش های هر سمپات یا عضو تا اعضای تاثیرگذار، یون دار شده اند چگونه می توان احزاب با کارکردهای گوناگون و نیز غیر همگون را که  هیچ پیشینه آشنایی و خویشاندی را با هم را ندارند را به دور یک میز بنشانند. و بدون سهم خواهی و وزن کشی، باب شراکت را پی بگیرند.پس کی ما منتظر رفتارهای احزاب و کنش های واقعی آن باشیم.

آیا بدین تفاسیر ما می توانیم  پیش بینی کنیم که تا ده سال آینده  دو ، سه الی چند حزب قدر مثل ممالک پیشرفته دنیا برای مسئولیت پذیری در تمامی جوانب مملکت داری را دارا باشیم.آیا  ممالکی را در دنیا سراغ دارید که ائتلاف ها قبل از انتخابات شکل بگیرد ؟ نهاد قدرت در این کشورها ، پارلمان تاریست یا ریاستی است .  ما در سالهای نه بس دور(انتخابات سال۸۰) ،  شاهد ائتلاف حزب مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بودیم. ولی سهم خواهی مناسب حزبی   آنچنان که می بایست در بین همه احزاب همسو با آنان که  مورد توافق طرفین باشد؛ شکل نگرفت .

درکشوری که نظر سنجی آزاد نباشد و هزینه ده باشد  در آن یک نظرسنجی منجر به محاکمه و زندانی شدن و جلای وطن کردن شود ؛ حال خود بخوان شرح این مجمل. البته  ائتلاف  چند ماه مانده به انتخابات  در بخشی از احزاب هم خانواده در کشورهای توسعه نیافته برای پیروزی در انتخابات ممکن است. هرچند که این نوع ائتلاف ها نیز خود کمیاب هستند. دریک مجلس۳۰۰ نفره نیاز به آراء۱۵۱ نفر می باشد .اگر حزب پیروز۹۰ رای یا صد رای آورد،  بابت تشکیل دولت نیاز به ۵۱ رای دیگر است. بنابراین مجبور است که با ائتلافی تن در دهد این  ائتلاف می تواند با یک یا دوگروه دیگر و سهم دهی  به آنان باشد. ائتلاف های پس از پیروزی ،  ائتلاف بین حزب پیروز با یک یا چند حزب دیگربابت سهم در کابینه و اداره کردن مجلس و پست های متعدد پیرامون این دو قوه است . اگر برنده انتخابات ۴۰ درصد رای ماخوذه را آورده باشد. برای تشکیل دولت نیاز به حداقل ۱۱ درصد دیگر است. که با ائتلاف پس از انتخابات ریاست جمهور بابت ریاست مجلس و ترکیب کارکرد آن با دولت است . که بیشتر این ائتلاف ها در نظام پارلمانتاریستی شکل خاص خودش را در باب ریاست هیات وزیران و ریاست مجلس پیدا می کند. در چنین دولت هایی حزب پیروز با ائتلاف  با دیگر احزاب در باب شراکت با دولت تقسیم قدرت می کنند. بنابراین در کمتر ممالک پیشرفته و توسعه یافته ای ما شاهد رفتارهای ائتلافی به شکل  ریاستی ایران خودمان می باشیم. پس بیائید برای یکبار هم که شده وزن احزابمان که نماینده واقعی جامعه مدنی است را با سازکارهای رفتارهای حزبی به شکل تیم داری حزبی خاص خود پی بگیریم. و در کنش های بعدی مثل همه جهانیان توسعه یافته تن به ائتلاف پس از انتخابات بدهیم تا دسپلین رفتارهای حزبی به شکل تیم داری رعایت کرده باشیم و این خود نافی ائتلاف قبل از انتخاب نیست . ائتلاف قبل از انتخابات در کشورهایی مثل هند نیز شکل می گیرد و نتیجه نظر سنجی تا یک ماه مانده به انتخابات شرایط گمانه زنی و وزن کشی را در بین احزاب پیش رو مشخص می کند و پس از ائتلاف شکل می گیرد  هر چند که چماق تکفیر و بی حرمتی ها همواره به دست عده ای خاص است تا کیش شخصیت امثال من نگارنده را له  کنند ولی باشد تا جویندگان  حقیقت  عاقبت روزی یابندگان حقیقت باشند و دوستان عزیز دیروز من مرا متهم به رفتار نکرده نکنند. همچنان که نیت خوانی را باب نکنند ، گمانه زنی با نیت خوانی دوتاست . بنابراین  قرار ما با  دوستان دیروز واقعگرا و هم اندیش  این نبود که اگر در سازکار حزبی و آرمانی موفق نبوده ایم و نشده ایم رنگ عوض کنیم و به سلک جزم اندیشان و یا کلاهبردارانی درآئیم که بوقلمون رنگ میکنند و به جای  ……  به مردمان می فروشند ،  باشیم . اگر نتوانسته ایم چرخه ای از رفتار توسعه مدرن که همانا احزاب مدرن است را اتو پیایی  کرده و عملا بازخورد موفقیت آمیز آن را در جامعه خود شاهد باشیم به صلاح ما  هم نیست که ایده های نوین بشری خود را با گرد یاس و ناامیدی دنیای گذشتگانمان استتار نماییم . هنر ما اینجای کار ، بکارگیری ساز و کارهای جهان مدرن به جای رفتارهای کهنه خود می باشد.  سوال  این است ؛  اگر خسته یا به هر دلیلی از ره مانده ایده های دیروزمان هستیم آیا می توانیم به حکم منافع و عافیت طلبی شخصی ، تمامی مصالح و حق و حقوق بشری را با معامله گران و یا مستبدان تاریخ به شراکت نامه دو جانبه منتج و منتهی کنیم؟  چگونه ما می توانیم بسط و گسترش علوم عقلی را تعطیل نمائیم؟  آیا این خود ظلم مضاعفی به ایده و اعتقاد حاکم بر تمامی شئون ما نسیت؟  دین ما که دین آزادگی و حرمت ، دین نوآوری و تجدد بوده است .  انقلاب ما معمارش اندیشه های فقهی خود را بر اصل مترقی فقه دوران گذار بنیان نهاده است . آیا تعقل جزئی از پیوند اجماع اندیشه دینی ما برای چگونه زیستن نیست ؟  پس چگونه است که بعد از سی و پنج سال فقیهان ما باب جدیدی را در باب اداره کردن مملکت به شیوه امروزین ابداع نکرده اند؟ آیا آنان تشکیل احزاب فله ای آن هم به تعداد سیصد و اندی حزب ،  در جهان توسعه یافته و مدرن امروزی نماد اندیشه و منولوگ نظام می دانند؟  امثال این حقیر کم نیستند که به جرم دلسوزی این نظام و این مملکت با چوب تکفیر خودیها و نخودیها در این باب اندیشیدن همواره رانده شده ایم ولی به ضرس قاطع به این شکاف بین مردم و نظام که روز به روز در حال بازتر شدن است واقف بوده و هستیم و هشدار  داده  و چشم به روی واقعیات سیاسی  و اجتماعی امروز این مملکت در مقابل ایده و آرمان ها و آرزوهای انسان های پاک نهادی که در این راه چه جان فشانی ها و خود گذشتگی هایی که نکرده اند. بخاطر منافع شخصی نخواهیم بست  و به شما می گویم هرچند که این پرسشگری ما به تجدید داغ و درفشمان بیانجامد که فردا دیر است . بیائید که از همین امروز این همه نهادهای یله شده و گسترده حزبی را با هر شیوه ای که به صلاحدید  نخبگان جامعه و نظام است به یک تعادل چندین و چندحزبی بسط بدهید . تا در مقابل اما و اگرهای فردا و پس فرداها مواخذه نشویم و بساط سفره خوان خوران فرصت طلبان باری به هر جهت حزبی را تا دیر نشده جمع کنیم . برای استدلال حقانیت این مبحث مهم همین بس که ائتلاف های موجود در جامعه ما می تواند  هر کدامشان را یک حزب بزرگ توصیف کرد و تعمیم داد . در این صورت ما عملا به باز پروری رفتارهای غلط غیر حزبی سالهاست که معطوفیم . امید اینکه تا دیر نشده است قصد گذر و تجدید نظر کرده و راهی نو را برگزینیم . و سایه مراکز غیر قانونی و متعدد غیر پاسخگو را بر نهادهای مدنی  برچینیم تا راه و رسم آئینه داران، آیینه گردد  بر سپهر نظام شکوهمند ایران اسلامی ما ، چرا که ما را گریزی نیست جز اینکه راه نو بپیمائیم . امید که آرزوی دیرینه همه حق خواهان و مبارزان سال های دور و نزدیک این مرز و بوم با توشیح  رهنمود های نوین رهبر معظم انقلاب  هرچه زودتر پیوست و همگام و همره شود ؛  تا جامعه ما از روند رو به رشد و توسعه همه جانبه همچون ملل های پیشرفته و توسعه یافته از نعمت روزافزون کار گروهی(احزاب بزرگ)بی بهره نماند چرا که احزاب از ارکان سوم جامعه مدنی هستند و رکن چهارم آن  مطبوعات آزادند که باروری حزبی را در جامعه پیشرفته امروزی با نقد و نظر حفاظت می کنند. احزاب بزرگ در کشورهای پیشرفته دارای تریبون (صدا و سیما و روزنامه (ارگان) )می باشند که در اشاعه کار فرهنگی  ، سیاسی ، اجتماعی در راستای منویات حزبی همه با هم ارگانیزم وار فعالیت می کنند و قانون ، حاکم بلامنازع  تمامی کنش ها و رفتارهای آنان است و آنان اداره کنندگان با برنامه و پاسخگوی جامعه مدرن هستند . با فعالیت های حزبی خطاها کم می شود چرا که عقل جمعی حاکم می باشد و شارع ما حکم تدبیر عقل را در همه امور به صورت اجماع پذیرفته است . باشد که همواره در این ره همه با هم کوشا باشیم .