امروز: ۱۷ آذر ۱۴۰۳

ﺣﻤﺎﺳﻪ ﯼ ﻟـﺮﺩه

یاران سبز : در شعر هایش جان دشتستانی دیده می شود . محمد غلامی فرزندی از بنار آب شرین از توابع دشتستان است ، نویسنده کتاب « رها از منت باران» در یکی از آخرین سروده های خود «حماسه ی لَرده» را حماسه وار سروده است.

حماسه ی لَرده حکایت زنان و مردان دشتستانی ست که در جنگی تمام عیار به رهبری میرزا محمد خان برازجانی مشهور به غضنفر السلطنه نیروهای بریتانیا را در کوه های «گیسکان» مقهور رشادتهای خود کردند و در این جنگ نقش زنان دشتستانی چنان پر رنگ بود که بعد از جنگ داستان آنان دهان به دهان گشت تا به امروز رسید و محمد غلامی این حماسه را دستمایه خود قرار داد و سروده «حماسه ی لَرده» را در روز زن تقدیم به مادران کرد.

محمد-غلامی
____________
ﺑﻪ ﻧﺎﻡِ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪِ ﺑﯽ ﻋﯿﺐ ﻭ ﭘــﺎﮎ
ﻧﮕﻬﺪﺍﺭ ِ ﺑﯿﺪﺍﺭ ِ ﺍﯾﻦ ﺁﺏ ﻭ ﺧــﺎﮎ
ﺧﺪﺍﯾﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﯿﻨﻪ ﺷﻮﺭ ﺁﻓﺮﯾـــﺪ
ﮐــُﻪِ ‏« ﮔﯿﺴﮑﺎﻥ ‏» ﺭﺍ ﭼﻮﻃﻮﺭﺁﻓﺮﯾــــﺪ
ﺍﮔﺮﻃﻮﺭ ﺷﺪ ﻧﻮرِ ﺫﺍﺕِ ﻋــــــﻠﯿﻢ
ﮐﻪ ﺯﺩ ﺁتش عاﺷﻘـــﯽ ﺑﺮﮐــــﻠﯿﻢ
ﻭﻟﯽ ‏« ﮔﯿﺴﮑﺎﻥ ‏» ﺭﺍ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﺮﻓﺮﻭﺧﺖ
ﮐﻪ ﺍﺯ ﺧﺸﻢ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺴﻮﺧﺖ
ﺷﻨﯿﺪﻡ ﺯ ﮔﻔﺘﺎرِ ﻓﺮﺯﺍﻧﮕﺎﻥ
ﺯ ﮐﻠﮏِ ﮔﻬﺮ ﺑﺎﺭِ ﭘـُﺮﻣﺎﯾﮕﺎﻥ
ﮐﻪ ﺟﻨﮓِ ﭼﻐﺎﺩﮎ ﭼﻮﭘﺎﯾﺎﻥ ﮔﺮﻓﺖ
ﺯﻧﻮﺁﺗﺶِ ﻓـﺘـﻨﻪ ﻫﺎ ﺟﺎﻥ ﮔﺮﻓﺖ
ﻏﻀﻨﻔﺮ ﻫﻤه ﺧﺸﻢ ﻭ ﺍﻧﺪﻭه ﺷﺪ
ﺯﺑﺴﺖِ ﭼﻐﺎ ﺩﮎ ﺳﻮﯼ ﮐﻮه ﺷﺪ
ﮔــُﺰﯾﻦ ﻣﺮﺩِ ﺟﻨﮕﯽ ﮐﯿﻮﻣﺮﺙ ﻭﺍﺭ
ﭼﻮ ﺑﺒﺮ ﺁﺷﯿﺎﻥ ﮐﺮﺩ ﺑﺮ ﮐﻮﻫﺴﺎﺭ
ﻭﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﻮﯼ ، ﻧﺎ ﭘﺎﮎ ﺍﻫﺮﯾﻤﻨﺎﻥ
ﺷﺒﺎﻧﮕﺎﻩ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ‏« ﮔﯿﺴﮑﺎﻥ ‏»
ﮐﻪ ﺑﻨﺪﻧﺪ ﺩﺳﺖِ ﻏﻀﻨﻔﺮ ﺑه ﺑﻨﺪ
ﻓﺮﻭﺩ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﺵ ﺯ ﮐﻮهِ ﺑﻠﻨﺪ
ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﺁﻥ ﻓﺎﺭِﺱِ ﻋﺸﻖ ﻭ ﺟﻨﮓ
ﻣﮕﺮ ﻓﺎﺭﺱ ﺁﺳﺎﻥ ﺗﺮ ﺁﯾﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ
ﺑه ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺘﻮﻥ ﺭَه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﭘﯿﺶ
ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻫﯽِِ ﺭﻫﻨﻤﺎﯾﺎﻥ ﺧﻮﯾﺶ
ﺳﺮِ ﻓﺘﻨﻪ ﻫﺎ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲِ ﭘﻠﯿﺪ
ﺑﻪ ﻧﯿﺮﻧﮓ ﺩﺭ ﮐﻮﻩ ﻟﺸﮑﺮ ﮐﺸﯿﺪ
ﺑﻪ ﭘﻮﺗﯿﻦ ﻓﺸﺮﺩﻧﺪ ﺑﺲ ﺧﺎﮎ ﺭﺍ
ﻧﺠﺲ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ﭘﺎﮎ ﺭﺍ
ﺯﺩﻩ ﭘﻮﺯﻩ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮِ ﺗﻨﮓِ ﮐﻮﻩ
ﭼﻮ ﺭﻭﺑَﻪ ﺷﺒﺎﻧﮕﻪ ﮔﺮﻭﻫﺎ ﮔﺮﻭﻩ
ﺧﺰﯾﺪﻧﺪ ﭼﻮﻥ ﺩﯾﻮ ﺩﺭ ﺳﺎﯾﻪ ﺳﺎﺭ
ﺑﺒﯿﻦ ﺗﺎ ” ﭼﻪ ﺑﺎﺯﯼ ﮐﻨﺪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ”
ﭼﻮ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﺑﺮ ‏« ﻟﺮﺩه ‏» ﺑﺮﺯﺩ ﻋﻠـَﻢ
ﺑﻪ ﺷﻨﮕﺮﻑ ﺯﺩ ﻗﻠﻪ ﻫﺎ ﺭﺍ ﻗﻠﻢ
ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺯ ﻣﺮﺩﺍﻥِ ‏« ﻟﺮﺩه ‏» ﻧﺸﯿﻦ
ﺑﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ، ﺍﻧﺪﮎ ﺑﻪ ﺟﺮﺃﺕ ﮔــُﺰﯾﻦ
ﻫﻤﻪ ﺗﻦ ﭼﻮ ﺧﺎﺭﺍ ﻫﻤﻪ ﻣُﺸﺖ ، ﺳﻨﮓ
ﻫﻤﻪ ﭘﻨﺠﻪ ﻭ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﺭِ ﺗﻔﻨﮓ
ﻗﻀﺎ ﺭﺍ ﻗﺮﯾﻦ ﺑﺎ ﻏﻢ ﻭ ﺩﺭﺩ ﻭ ﺁﻩ
ﻧﺸﺴﺘﻪ ﭘﺮ ﺍﻧﺪﻭﻩ ﺑﺮ ﺟﺎﯾﮕﺎﻩ
ﺑﻪ ﯾﮑﺒﺎﺭﮔﯽ ﺗﯿﺮ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺷﺪﻧﺪ
ﻧﺸﺎﻥ ﺍﺯﺩﻡِ ﻧﺎﺑﮑﺎﺭﺍﻥ ﺷﺪﻧﺪ
ﭼﻮ ﺷﺪ ﺁﺗﺶِ ﻣﯿﺠﺮﯼ ﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ
ﺑﺮ ﺁﺗﺶ ﺟﻬﯿﺪﻧﺪ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺳﭙﻨﺪ
ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﻓﺸﺮﺩﻧﺪ ﻗﻨﺪﺍﻕ ﻫﺎ
ﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ﺑﺮ ﺳﯿﻨﻪ ﻫﺎ ﺩﺍﻍ ﻫﺎ
ﺳﺮِ ﺭَﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﺮ ﻧﺎﮐﺴﺎﻥ
ﻓﮑﻨﺪﻧﺪ ﺁﺗﺶ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ِ ﺧَﺴﺎﻥ
ﺯﻫﺮ ﻟﻮﻝ ﺁﺗﺶ ﺯﺑﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺖ
ﺩﻝِ ﺍﺟﻨﺒﯽ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺖ
ﭼﻨﺎﻥ ﺑﺎﻧﮓ ﻭ ﻓﺮﯾﺎﺩ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﺷﺪ
ﮐﺰﺁﻥ ﻟﺮﺯﻩ ﺑﺮ ﭘﯿﮑﺮِ ﮐﻮﻩ ﺷﺪ
ﭼﻨﺎﻥ ﺧﯿﻤﻪ ﺯﺩ ﺑﺮ ﻫﻮﺍ ﺧﺎﮎ ﻭ ﺩﻭﺩ
ﮐﻪ ﺭﻧﮓ ﺍﺯ ﺭﺥِ ﺭﻭﺷﻨﺎﯾﯽ ﺭﺑﻮﺩ
ﺯ ﮔــُﻠﺸﻌﻠﻪ ﯼ ﺳﺮﺥ ﺑﺮ ﻟﻮﻝِ ﺩﺍﻍ
ﺩﻝِ ﺭﻭﺯ ﺷﺪ ‏« ﮔﯿﺴﮑﺎﻥ ‏» ﭼﻠﭽﺮﺍﻍ
ﺷﺒﺎﻧﮕﺎﻩ ﺍﻧﺠﻢ ﭼﻮ ﻟﺸﮑﺮ ﮐﺸﯿﺪ
ﺑﻪ ﺟﻮﻻﻥ ﻣﻪِ ﺗﺎﺯﻩ ﺧﻨﺠﺮ ﮐﺸﯿﺪ
ﭼﻮ ﺑﻬﺮﺍﻡِ ﺧﻮﻥ ﺭﯾﺰ ﺭﺧﺸﻨﺪﻩ ﺷﺪ
ﺗﻦ ِ ﺷﺐ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺳُﺮﺏِ ﺳﻮﺯﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ
ﺗﺠﺎﻭﺯ ﮔﺮﺍﻥ ﺳﺮ ﻓﺮﻭ ﺑﺮﺩﻩ ﺯﯾﺮ
نه ﺭﺍه ﮔﺮﯾﺰ ﻭ نه ﺭﺍه ﮔﺰﯾﺮ
پس ﭘﺸﺖِ ﻫﺮ ﺳﻨﮓ ﻭ ﻫﺮ ﺟﺎﻥ ﭘﻨﺎﻩ
ﻫﻤﻪ ﺑﺎﺩِ ﺳﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺩﻭﺩِ ﺁﻩ
ﭼﻮ ﺧﻔﺎﺵ ، ﭘﯿﭽﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﯿﺮﮔﯽ
ﺧﺠﻞ ﻣﺎﻧﺪه ﺍﺯ ﻭﻋﺪه ﯼ ﭼﯿﺮﮔﯽ
ﭘﺸﯿﻤﺎﻥ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺯ ﮐﺮﺩﺍﺭِ ﺧﻮﯾﺶ
ﭘﺮﯾﺸﺎﻥ همه ﻣﺎﻧﺪه ﺩﺭ ﮐﺎﺭِ ﺧﻮﯾﺶ
ﻭﺯﺍﯾﻦ ﺳﻮﯼ ﻫﺸﯿﺎﺭ ، ﺷﯿﺮﺍنِ ﻧﺮ
ﻣﺒﺎﺩﺍ ﺑﺮﺩ ﺭﻭﺑﻬﯽ ﺟﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺭ
ﭼﻮ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﺯﺩ ﻧﯿﺰه ﺑﺮ ﮐﻮﻫﺴﺎﺭ
ﺯﻧﻮ ﺩﺭّه ﻭﮐﻮه ﺷﺪ ﻧﻮﺑﻬﺎﺭ
ﺯﻧﻮ ﺁﺗﺶِ ﺭﺯﻡ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ
ﺯﻧﻮ ﺭﻭﺩِ ﺧﻮﻥ ﺭﺍهِ ﺩﺭﯾﺎ ﮔﺮﻓﺖ
ﺳﻪ ﺷﯿﺮ ﺍﻭﮊﻥِ ﺟﻨﮕﯽ ﻭ ﻣﺮﺩِ ﮐﻮﻩ
ﺳﺮِ ﺭَه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﮔﺮﻭﻩ
ﺯﭼﺨﻤﺎﻕ ، ﺑﺎﺭﻭﺕ ﺷﺪ ﺷﻌﻠﻪ ﻭﺭ
ﺯﺣﺎﺟﯽ ﻭ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺑﺮ ﺷﺪ ﺷﺮﺭ
ﭼﻮ ﺑﺮ ﺧﺎﺳﺖ ﺧﺸﻢ ﺍﺯ ﮔﻠﻮﯼ ﺗﻔﻨﮓ
ﺑﻪ ﺟﻮﺵ ﺁﻣﺪ ﺍﺯ ﮐﻮه ، ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺟﻨﮓ
ﺯﻥِ ‏« ﻟﺮﺩه ‏» ﻣﺮﺩﺍﻧﻪ ﻗﺎﻣﺖ ﮐﺸﯿﺪ
ﺑﺮ ﺁﻥ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻘﺶِ ﻗﯿﺎﻣﺖ ﮐﺸﯿﺪ
ﺗﻮ ﮔﻮﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺐ ، ﮔــُﺮﺩﺍﻓﺮﯾﺪ
ﺑﻪ ﭘﯿﺶِ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﻧﺪﺭ ﺁﻣﺪ ﭘﺪﯾﺪ
ﻫﻤﻪ ﮐِﻞ ﺯﻧﺎﻥ ﻫﻤﭽﻮ ﺷﯿﺮﺍﻥِ ﻧﺮ
ﭼﭙﺮ ﭘﯿﭻ ﭼﻮﻗﻪ ﺑﻪ ﺩﻭﺭِ ﮐﻤﺮ
ﺭﺩﻩ ﺑﺴﺘﻪ ﺩﻭﺭِ ﮐﻤﺮﻫﺎ ﻓﺸﻨﮓ
ﻓﺸﺮﺩه ﺑﻪ ﮐﻒ ﻗﺒﻀﻪ ﻫﺎﯼ ﺗﻔﻨﮓ
ﺑﻪ ﻟﺐ ﻫﺎ ﻓﺮﻭ ﺑﺮﺩﻩ ﺩﻧﺪﺍﻥِ ﺧﺸﻢ
ﮔﺮه ﮐﺮﺩه ﺍﺑﺮﻭ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﯼ ﭼﺸﻢ
ﺳﺮﺍﭘﺎﯼ ﯾﮑﺒﺎﺭﻩ ﺁﺗﺶ ﺷﺪﻧﺪ
ﺑﺮ ﺁﻥ ﺧﯿﻞ ِ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﺳﺮﮐﺶ ﺷﺪﻧﺪ
ﭘﺲ ِ ﭘﺸﺖِ ﻫﺮ ﺻﺨﺮه ﺷﯿﺮﺍﻥِ ﺟﻨﮓ
ﺭﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﺭﻧﮓ
ﺯ ﭘﮋﻭﺍﮎِ ﻓﺮﯾﺎﺩ ﻭ ﻏﻮﻏﺎﯼ ﺗﯿﺮ
ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺯﻫﻢ ﺯﻫﺮه ﯼ ﺑﺒﺮ ﻭ ﺷﯿﺮ
ﮐـِﻞ ﻭ ﺷﯿﻮﻥ ﻭ ﻧﺎﻝ ﻧﺎﻝِ ﻓﻠﯿﺲ
ﺯﺩه ﻟﺮﺯه ﺑﺮ ﮔــُﺮﺩه ﯼ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ
ﭼﻨﺎﻥ ﺍﺯ ﺟﺴﺪ ﻫﺎ ﺯﻣﯿﻦ ﺭﻧﮓ ﺷﺪ
ﮐﻪ ﺭه ﺑﺮ ﺯﻣﯿﻦ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻨﮓ ﺷﺪ
ﭼﻨﺎﻥ ﮔﺸﺖ ﺑﺮ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ
ﮐﻪ ﺷﺪ ﺭﻭﺯ ﺩﺭ ﭼﺸﻤﺸﺎﻥ ﺷﺎﻡ ِ ﺗﺎﺭ
ﭼﻨﺎﻥ ﻟﺸﮑﺮِ ﺍﻫﺮﻣﻦ ﺷﺪ ﺗﺒﺎه
ﮐﻪ ﺷﺪ ﮐﻮه ﭼﻮﻥ ﺭﻭﯼ ﻫﻨﺪﻭ ﺳﯿﺎه
ﺯ ﺍﺟﺴﺎﺩِ ﮔﻨﺪﯾﺪﻩ ﯼ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ
ﮐـُﻪِ ‏« ﻟَﺮﺩه ‏» ﺷﺪ ﮔﻮﺭِ ﺍﻫﺮﯾﻤﻨﺎﻥ
ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻓﺰﻭﻥ ﺗﺮ ﺯ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺷﺪ
ﺯﻧﻮ ﻧﺎﻡِ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﭘـُﺮ ﺁﻭﺍﺯﻩ ﺷﺪ
ﺑﯿﺎ ﺗﺎ ﺩﮔﺮ ﺑﺎﺭ ﭘﯿﻤﺎﻥ ﮐﻨﯿﻢ
ﺳﺮ ﻭ ﺟﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻥِ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﻨﯿﻢ
ﺑﺮ ﺍﯾﻦ ﺩﺷﺖ ﻭ ﺍﯾﻦ ﺧﺎﮎ ، ﭘﺎ ﮔﺮﻧﻬﯿﻢ
ﺑﺒﻮﺳﯿﻢ ﻭ ﺑﺮ ﺩﯾﺪه ﻭ ﺳﺮ ﻧﻬﯿﻢ
که ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺯﻣﯿﻦ ﭘﺎﮎ ﻭ ﺟﺎﻭﯾﺪ ﺑﺎﺩ !
ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﭼﻮ ﺗﺎﺑﻨﺪه ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﺑﺎﺩ !
___________
ﻟﺮﺩه ‏( lardeh ‏) – زمینی در دل کوه گیسکان ﺩﺭ ﺷﺮﻕ برازجان

غضنفرالسلطنه در جریان جنگ با انگلیس به کوه گیسکان عقب نشینی تاکتیکی انجام می دهد و در مکانی بنام لَرده با مردان و زنان دشتستانی سنگر می گیرد. در جریان حمله نیروهای بریتانیا به نیروهای غضنفر السلطنه حوادث بسیاری رخ می دهد که رشادت زنان در کنار مردان اوج حماسه ی لَرده بوده است. برای رسیدن به منطقه لَرده  سه راه وجود داشت که هر سه راه سخت و صعب العبور بودند و در جنگ لَرده هم همین سه راه به نامهای «راه بلوط» (راه بَردِ بریده) ، «راه آسِنگ» (راه کمر آب بُری) و «راه بُراَفتو» (راه اشکفت سیبی) محل جنگ بودند و در یکی از ورودی ها رشادت زنان دشتستانی باعث شد تا منطقه لَرده در طول نبرد نلرزد.

پست های مرتبط

پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *