یاران سبز_ مرتضی خضری: زاگرس و خلیج فارس در شمالی‌ترین نقطه استان بوشهر دشت لیراوی را در میان دارند. دشتی پهناور که زمین‌های حاصل‌خیزش با خیزش باران به مخملی سبز رنگ تبدیل می‌شود. دشت لیراوی گستره خود را به کوه‌های زاگرس نیز کشیده است. ساکنین کوه‌های اطراف دشت لیراوی و شهرستان بهمئی و مناطق بخش دیشموک به لیراوی کوه مشهورند. در میان دشت لیراوی شهر دیلم قرار دارد. شهر ۲۲ هزار نفری دیلم قسمتی از تاریخ لیراوی را در خود جا داده است. لیراوی در شمالی‌ترین نقطه خود به روستای عامری می‌رسد و در جنوب هم روستای احمدحسین با حیات‌داوود همسایه است. لیراوی از ۷۰۰ سال پیش تاریخی مشخص دارد؛ تاریخی پر از حادثه، این تاریخ اوج خود را در ۲۰ دی ماه ۷۹۹ هجری شمسی به رخ می‌کشد.
از چند سال پیش لیراوی‌های پراکنده در چند استان جنوبی به دنبال روزی بودند که نام لیراوی را در آن قرار دهند. اولین بار نام «روز لیراوی» در بهارونه لیراوی شنیده شد. غلامرضا کرمی در بهار سال ۹۴ پیشنهاد «روز لیراوی» را داد. پس از این پیشنهاد چند جلسه نیز برگزار شد. این جلسات ره به جایی نبرد و بالاخره علیرضا خلیفه‌زاده محقق قدرتمند لیراوی بعد از تحقیقات دقیق پیشنهاد روز لیراوی را مطرح کرد. این پیشنهاد با مخالفت‌هایی روبرو شد اما خلیفه‌زاده پا پس نکشید و روز ۲۰ دی ماه را به عنوان «روز لیراوی» را بر سر زبان‌ها انداخت. با مطرح شدن روز لیراوی خیلی‌ها به تکاپو افتادند تا این روز عملی نشود. مخالفان دلایلی را عنوان کردند که چندان قانع کننده نبود. خلیفه‌زاده کشمکش‌ها را می‌دید ولی برای انجام این مهم، تمام موانع را رد کرد و بالاخره از روز لیراوی در ۲۰ دی‌ما رونمایی شد.
در ۲۰ دی ماه سال ۹۷ روستای بنه‌احمد میزبان لیراوی‌هایی بود که دوست داشتند بدانند لیراوی چه تاریخی دارد. نام‌گذاری این روز قبل از آغاز حواشی‌هایش شروع شد. این حواشی تا جایی پیش رفت که بالاخره بنر روز لیراوی پایین کشیده شد ولی علیرضا خلیفه‌زاده محققی که حاصل ۲۰ سال تحقیق خود را در پیش رو داشت با دلایل کافی این روز را مهم‌ترین روز در تاریخ لیراوی دانست و روز لیراوی را پایه‌گذاری کرد.
در ابتدای این مراسم علیرضا خلیفه‌زاده گفت: نمی‌توان از تاریخ پر از رشادت لیراوی به همین سادگی گذشت. نیاز بود روزی به نام «روز لیراوی» انتخاب شود؛ امروز همان روز است. وقتی قرا یوسف ترکمان حاکم آذربایجان، زنجان و قزوین در مقابل شاهرخ تیموری حاکم ایران قرار گرفت از سراسر ایران جنگنجویان ایرانی راهی ورامین شدند تا این یاغی را رام کنند، لیراوی‌ها نیز با یک لشکر راهی ورامین شدند. لشکر لیراوی در پیشانی خود امیر سهم‌الدین لیراوی را داشت. قبل از این‌که لشکر شاهرخ از رود ارس تا۱ شود و به دشت آران برسد قرا یوسف ترکمان درگذشت؛ با مرگ قرا یوسف ترکمان، ترکمنان جنگ را با صلح تغییر دادند. شاهرخ تیموری برای مدتی در آن منطقه ماند و هر روز از لشکری سان می‌دید. لشکر لیراوی در ۲۰ دی ماه سال ۷۹۹ از مقابل حاکم کشور گذشت. حضور جوانان لیراوی در شمالی‌ترین نقطه کشور برای حفظ مرزهای ایران در ۵۹۸ سال پیش نشان از قدرت لیراوی دارد و بنابراین، این روز شایسته روز لیراوی‌ست.
نویسنده کتاب «هفت شهر لیراوی و دیلم» در پاسخ به انتقادها در مورد نام‌گذاری روز لیراوی بیان داشت: چرا باید تعدادی راه کارشکنی را در مقابل این جریان فرهنگی پیش بگیرند و توان خود را به کار ببرند. نباید بدانیم دانشمندان سی‌نیزی و مهروبانی چه کسانی بودند؟ داشته‌هایمان را برای خشنودی چه کسانی کتمان می‌کنیم؟ باید به این روز ببالیم و در تکمیل آن تلاش کنیم.
حجت‌الاسلام حسینی بوشهری امام جمعه دیلم هم از مهمانان این برنامه بود. امام جمعه دیلم با اشاره به انتقاداتی که در پیرامون این برنامه صورت گرفت، اظهار داشت: این برنامه هدف خوبی را دنبال می‌کند و کیفیت خوبی هم دارد. برای تاریخ بزرگان لیراوی حرمت قائلیم و در شورای فرهنگ عمومی آمادگی داریم تا از بزرگان دعوت کنیم. پیشنهاد می‌کنم همان‌گونه که روز دیلم داریم، روز لیراوی هم داشته باشیم. دیلم و لیراوی را نمی‌شود از هم جدا کرد و هر کس ساز اختلاف بزند از گردونه نگاه ما خارج است.
ابوتراب دهبانیپور نویسنده کتاب از لیراوی تا لیکک هم از میهمانان این برنامه بود. دهبانیپور در این مراسم به عنوان سخنران اظهار داشت: افتخار می‌کنیم که منطقه ما تاریخ ساز بوده است و مردم لیراوی در حوادث نقش انکارناپذیر و موثری اشته‌اند.
رسول امیری محقق خوزستانی که با لیاس محلی لیراوی در این مراسم حاضر بود، بیان داشت: من حامل سلام مردم لیراوی کوه به لیراوی دشت هستم.
حسن دشتی مجری این برنامه توانایی خاص خود را در مدیریت برنامه نشان داد و در قسمی از برنامه با زبان لیراوی برنامه را ادامه داد.
در مراسم روز لیراوی اشعار حسین بویراتی هم شنیدنی بود. در این مراسم احسان نعمت‌الهی شاعر و منتقد ادبی مجموعه شعر دریا(گوهر) لیراوی را معرفی کرد. لیراوی مجموعه شعر خود را با نام فیدوس به تازگی منتشر کرده است. این مراسم را شیخ احمد خواجه‌گیری از روحانیون لیراوی به پایان رساند.
در قسمتی از برنامه روز لیراوی صدای نی مصطفی ظرافت مشهور به «با مصطفی» شنیده شد. هنرمندی که سال‌ها با نی خود نشاط را هدیه می‌دهد. عبداله علی‌مرادی هم با تمبک صدای نی بامصطفی را همراهی می‌کرد.
محسن خواجه‌گیری از اهالی روستای بنه‌احمد میزبانی این روز را در روستای بنه‌احمد به عهده داشت.
۱- «تا» در گویش لیراوی به معنی عبور کردن است.
